Torban Jahaffaa(Tajaajilaa Amanamaa)

Maqaa Abbaa kan Ilmaa kan Hafuura Qulqulluu Waaqa Tokkoon. Ameen!

                                                 Mootii Beenyaatiin 

“Yaa Waaqayyoo ko, fedha kee gochuun natti tola, seerri kees garaa (laphee) koo keessa jira. Ani waldaa guddicha keessatti, waa’ee dhugaa argatanii furamu misrachoo himeera, yaa Waaqayyo, akkuma beektu, kunoo ani afaan koo kanaa labsuutti hin dhowwine.’’ ( Far 40:9-10)

Erga soomin guddichi Gooftaa keenyaa eegalee, torban torbaniin moggaasa torban sanaa isinitti himaa fi Faarfannaa Yaared waliin wal simsiisaa dhiheesuun keenya ni yaadatama. Kunoo Hardha torban jahaffaa irra geenyee jirra. Torban kun tajaajilaa amanamaa(Gebriheer) jedhama.  Guyyaa kanatti gooftaan duuka bu’oota yookaan tajaajiltoota isaaf kennaa tajaajilaa amanamaa (gebriheer jedhee) kan itti dhugaa bahuufidha. Kanaaf torban jahaffaan sooma guddichaa kun  Tajaajilaa Amanamaa(Gebreheer) jedhamuun mana amantaa keenyaatti beekama.

Qulqulluu Yaaredis Kitaaba ‘Tsooma Diguwaa’ jedhu irratti torban kanaaf faarfannaa kanaa gadi kana faarfate.

 “Waan gaarii gooftaasaaf hojjechuun tajaajilaa eebbifamaa fi amanamaan eenyu, Kan qabu hundarratti kan muudu dabalees Waaqayyo arjaaf xinnumallee amanamee gara gammachuu gooftaa kee kan jedhu,

Akka tajaajilaa gaarramii, akka tajaajiltoota kiristoos amanamaa ta’aa, gooftaan keessan hanga cidha deeme deebi’utti cimanii akkuma eegan.

Akka tajaajilaa arjaa abboomamaa, sa’aatii maratti yeroo hundummaatti, halkanii fi guyyaas laphee keessan qulqulluun kadhadhaa, dhugaan sanbata kabajaa, hiriyoota keessaniif gaarii oola, abbaan  keessanis isiniif yaada, lubbuu keessan cubburraa baasa’’

Guyyaa kanas Wangeelli dubbifamu kan Faarfannaa Qulqulluu Yaared faarfate kana waliin kan wal fakkaatudha.Innis Wangeela Maatewos Boqonnaa 25:14-30 kan jiru dha.

 “ Dubbiin akka nama biyya fagoo dhaquudhaaf ka’eeti; inni hojjetoota isaa waamee, horii calla qaba ture itti kennate. Akkuma humna isaanitti isa tokkotti meetii kuma shan, isa kaanitti immoo meetii kuma lama, isa kaanitti immoo meetii kuma tokko kennee, biyya fagoo adeeme. Namichi inni meetii kuma shan fudhate, si’uma sana dhaqee ittiin bitee gurguree meetii kuma shan buufate. Inni meetii kuma lama buufate immoo, meetii kuma lama  buufate. Namichi meetii kuma tokko fudhate garuu, dhaqee boolla qotee awwaale. Gooftaan hojjetoota isaa  sana yeroo dheeraa booddee deebi’ee dhufee, horii isaa isaan irraa lakka’ate. Namichi inni meetii kuma shan fudhate, kan biraa meetii kuma shan fidee dhufee, ‘yaa gooftaa, meetii kuma shan anatti kennittee turte, ilaa ani immoo meetii kuma shan buufadheera’ jedhe. Gooftaan isaa immoo meetii ‘ bayeessa goote, hojjetaa gaarii fi amanamaa nana, ati waan xinnoo irratti amanamte, ani immoo waan guddaa irra sin dhaaba; gammachuu gooftaan kee itti jiraatutti galii!’ jedheen. Namichi inni meetii kuma lama fudhate immoo dhufee ‘yaa gooftaa, meetii kuma lama anatti kennattee turte, ilaa ani immoo meetii kuma lama buufadheera’ jedhe. Gooftaan isaa immoo, amanamaa nana, ati waan xinnoo irratti amanamte, ani immoo waan guddaa irra sin dhaaba; gammachuu gooftaan kee itti jiraatutti gali!’ jedheen. Namichi inni meetii kuma tokko fudhates immoo dhufee, ‘yaa gooftaa, ati namaa gara jabeessa iddoo itti hin facaasinii galfattu, iddoo itti hin bittimsnii walitti qabattu, ta’uu kee ani beeka. Kanaafan si sodaadhee  dhaqee meetii kee awwaale; horiin kee kunoo ti’ jedhe. Gooftaan isaa garuu deebisee, ‘hojjetaa hamaa dhaa fi dhibaa’aa nana, iddoo itti hin facaasinii akkan galfadhu,  hin bittimsinii akkan walitti qabadhu, beekteetta mitii? Ati meetii koo warra dhalatti fuudhan bira anaaf kaa’uutu si irra ture; ani immoo deebii kootti kan koo dhala isaa wajjin nan fudhadhan ture. Egaa meeticha kuma shan irraa fuudhatii, isa meetii kuma kudhan qabuuf kennaa! Nama amanamee waa qabaatu hundumaaf hamma isa irraa hafutti itti dabalamee ni kennamaaf; kana kan hin qabne garuu; innumti inni qabu iyyuu isa  duraa ni fudhatama. Hojjetaa isa waa’ee hin baafne kana dukkana isa alaatti darbadha! Achitti namoonni ni boo’u ilkaanis ni qaru” jedhee isaani jedhe gooftaan isaanii.

Dubbiin Wangeelaa kun hiika qaba. Hiikaan isaas, Abbaa qabeenyaa kan jedhame gooftaa Iyyasuusi. Meetii isaanii kenname kunis kennaa namootaaf  kennameen wal fakkeeffama. Kunis

1)  Inni tokkoffaa fi inni lamaffaan hojjetanii argachuu agarsiisu, gooftaa isaaniif amanamoo, waan isaan qunnamu sodaatanii hojii isaanii warra hin dhiisne dha. Inni lammaffaan akka isa tokkoffaa maaliif na hin kennamne hin jenne, yookaan natti xiqqaate hin jenne. Waanuma isaaf kenname amanee fudhateera. Lamaan isaaniyyuu adaraa isaanitti kenname bahuu isaanirra iyyuu bu’aa harka lama buusaniiru. Gatii isaanii kennames walqixa, “tajaajilaa amanamaa” maqaan kabajaa isaanii kennameerafis. Gabaabumatti warra amanamanii argamani dha. Kennaan isaanii kenname murtaawaadha. Kanaaf jara kana lamaan irraa wanti nu hubannu akka kennaa nuuf  kennametti Waaqayyo tajaajiluu akka qabnu dha. Bakka inni nu filatetti taanee argamudha. Kan kenname lakkaa’uu miti, isuma nu kenname hojjechuu qabna. Jarri kun lamaan hordoftoota Waaqayyoo jaalalaa fi amantiin mana amantaa yookaan mana Waaqayyootti tajaajilan bakka bu’u.

2)   Inni sadaffaan kan isaaf kenname,natti baay’ate yookan natti xinnaate jechuu dhabuu isaati. Namichi kun hojii hojjechuurra, yeroo hojii hojjetu rakkoo isa mudachuu danda’u yaadee, sodaatee nama abdii kutatedha. Akka hiriyoota isaa hojjetee badhaasa argachuu dhiisaati, kanuma itti kenname iyyuu amanee of bira hin keenye. Kanaaf homaa hin hojjenne. Kiisi isaallee amanuu dadhabee waan isaaf kenname awwaalee kaa’e, nama amanuu fi amanuu baachuu gidduutti  argamudha. Yommuu gooftaa isaa fulduratti dhiyaates waan gaarii hin dubbanne. “yaa gooftaa, ati namaa gara jabeessa iddoo itti hin facaasinii galfattu, iddoo itti hin bittimsnii walitti qabattu, ta’uu kee ani beeka. Kanaafan si sodaadhee  dhaqee meetii kee awwaale; horiin kee kunoo ti”

Har’as kennaa Waaqaa baatanii kan waan meeqa kan hasa’an xinnoo miti. Yoon barsiise shakkitootni na mormanii na moo’uu laata? 

Dhugaa beeku osoon lallabee nan hidhama, nan reebamaa laata? Cubbamootni  osoon dhugaa dubbadhee na ajjeesuu laata? Maaliif callisee taa’e mindaa koo hin nyaadhu? jedhanii tola kan jiraatan har’allee hin dhabaman. Inni hundumarra xinnoon kennameef isuma hojjetee deebisuullee hin dandeenye. Osoo hundumaarra guddaa fudhateera taa’ee hoo? Namichi inni lammaffaan isa isa tokkoffaa irratti, inni sadaffaan immoo isa lammaffaa irratti inaafuun isaanirra hin jiraatu. Namni hunduu Phaaphaasii, luba, faarfataa, barsiisaa ta’uu hin danda’u.  Gara addunyyaatti yaada kana yoo deebisnu uummatni biyya tokkoo hunduu mootii ta’uu hin danda’u. Kan ta’u nama  tokko qofadha. Warri isa jala jiran  hojii isa jala jiru hojjechuu dha. Kanaaf kennaa nuuf kenname sanaan tajaajiluu qabna.

Yaa maatiiwwan waaqayyoo, fakkeenya namoota sadan kanaan kenname kun mana amantaa keessatti namoota kennaa adda addaan kennameefidha. Phaaphaasii ta’uun tiksituu hoolota gooftaa ta’uun, barsiisaa wangeela ta’uun, faarfataa ta’ee faarsuudhaan, abbaa qabeenyaa ta’ee qabeenya isaan tajaajila mana Waaqayyoo deeggaruun fi kkf kan bakka bu’ani dha. Inni kaan adaraa isaaf kenname amanamummaan yoo bakkaan gahee bu’aa buusu, kaan immoo imaanaa Waaqaa nyaate kan  uumaa isaa gaddisiisus ni jira.

Yaa uummata kiristaanaa, Kennaan hunda keenyaaf kennamee jira. Garuu hangam kennatu kennaa nuuf kenname sana beeka laata?  Yoo qabaatte ittiin tajaajilaa jirta moo? Yookaan akka namicha sadaffa atis boolla qottee awwalteetta ta’a? gaaffileen kun nama hin ilaallanne hin qabu. Deebiin isaas deebisuun nurra jiraata hanga kiristaana taanee jireenya bara baraa abdiin eeggannutti. Kiristaana taane namni kennaa hin qabne tokkollee hin jiru, jiraachuus hin danda’u. Namni tokko barsiisuu, faarsuu, luuba ta’ee tajaajiluu, phaaphaasii ta’ee uummata  gooftaa isaa tiksuu ta’a. kennaan kana qofa miti, hunduu ogummaa qabuun, qabeenya qabuun, humna qabuun amantaa isaa deeggaruu qaba.

Hunduu bu’aan dhuma irratti yookaan gatiin isaanii kennamu walqixa. Tajaajilli hunduu gatii walqixa ta’e qabu, innis mootummaa Waaqayyoo dhaaluu. Phaaphaasiin phaaphaasii waan ta’eef hunda caalaa bu’aa addaa hin kennamuuf. Yookaan inni qabeenya isaan tajaajile gatii gad aanaa argata miti. Wanti nurraa eegamu sodaa Waaqayyoon laphee qulqulluun waaqayyoo tajaajiluudha. Bu’aan keenya tokko dha. Qotee bulaan yommuu sanyii baasee facasu sinbirri na jalaa nyaatti osoo hin biqiliin jedhee sanyii isaa baasuu hin dhiisu, nan argadha jedhee amantiin facaase haammate galfata. Yoo kana gochuu baate waan haammatus, nyaatus ni dhaba jechuudha. Nutillee akkasuma dha. Yoo amannee hojii Waaqayyoo hojjechuu baanne jireenyi bara baraa, mootummaa Waaqa keenyaa dhabuu ni dandeenya. Kanaaf bakka waaqni keenya nu barbaadetti fi kennaa nuuf kennameen gammachuun Waaqa keenya tajaajiluun nurraa eegama.

Waaqayyo inni waan hunda gochuu danda’u akka kenna nuuf kenneen isa tajaajillu nuu haa taasisu, waldaa keenyaas harka isaa nurra qabee nuuf haa eegu Ameen!

Galatni Waaqayyoof!

Kitaabotni Wabii ;

1)     Sira’ate Amlikoo Ze Ortodoks tewahodoo 1ffaa. B/sa Li’uul Qaale

 2) Waldaa kitaaba Qulqulluu Itoophiyaa (1997ALA) Macaafa Qulqulluu,kan Afaan    Oromoon barreeffame.

3)       EthioOrthodox@AOL.Com

Torban Shanaffaa(Tulluu Ejersaa)

           Maqaa Abbaa  kan Ilmaa kan Hafuura Qulqulluu Waaqa Tokkon. Ameen.

Dn. Baqqalaa Badhadhaatiin

Suuraa Tulluu Ejersaa yeroo ammaa

"Egaa yeroo sanatti namni, 'Ilaa Masiihiin as jira' yookiis 'Achi jira' yoo isiniin jedhe hin amaninaa! Masiihonni sobaatii fi raajonni sobaa ka'anii yoo danda'ame warra Waaqayyoof fo'aman iyyuu akka wallaalchisaniif milikkita gurguddaa fi dinqii baay'ee in argisiisu.Kunoo, ani duraan dursee isinitti himeera.” Wangeela Maatewos 24:23

Sooma Guddicha gooftaa keenyaa kana keessa kan jiran. torban tokkoo hanga torban afraffaa kanaan dura ilaaluun keena ni yaadatama. Torban shanaffaan Sooma guddichaa kuni ammo Tulluu Ejersaa(Debre Zeit) jedhama. Torban kun tulluu  ejersaa kan jedhameefis, gooftaan keenya gara tulluu mukti ejersaa itti baay’atuutti ol bahee waan barsiisefi.Akkuma yeroo darbe ilaalletii moggaasniiwan kun kan kennamaniif Qulqulluu Yaareedin. Sanbatni kunis kan ittiin yaadatamu gooftaan keenya Iyyasuus Kiristos waa’ee dhufaatii Isaa, mallattoowwan yemmuu inni dhufu tahuuf jiran,keesumattuu shakkitoonni hedduun maqaa Isaatiin akka dhufan,’yaa gooftaa,yaa gooftaa’ jechuudhan akka namoota heddu dogongorsan, duuka bu’oota isaa kan baldhinaan itti barsiise dha. Gooftaa fi fayyisaan keenya bara lafa kanarra deddeebi’aa turetti, guyyaa guyyaa waldaatti barsiisaa oola, halkan halkan ammo gaara ejersaa kanarra bulaa akka ture wangeelli dhugaa baha.(Luq.21: 37)

Qulqulluu Yaared kitaaba Sooma Diguwaa irrattis torban kanaaf faarfannaa kanaa gadii qopheessee jira.

“Gooftan keenya tulluu ejersaa irra taa’ee osoo jiru, duuka bu’oota isaatiin homtu akka isin hin dogongorsine of eeggadhaa, qophaahas ta’aa, baay’een isaanii ‘ani kiristoos’ jechuudhaan maqaa koon ni dhufu, kan hanga dhumaatti cime inni ni fayya. Ilmi namaa yemmuu dhufutti humnoonnii samii fi dachee hundi ni socho’u, Yeroo sanatti kan lafa kana irratti cubbuu godhan ni boo’u’  jedheen.  Gooftaan keenya Abbaa isaa amalan wal fakkaatu biraa sagalee malakataan Ergamoota hedduu waliin surraa ibidummaa Isaa  guddaan samii irraa gara lafa kanaatti ni dhufa. Guyyaa kanattis du’a cubbuu irraa Abbaan nuuf  haa araaramu, Abbaa jireenyaa, gooftaa sanbatatis waan taheef.jedhee faarfateera”

Akkasumas Tulluu Ejersaa kanaan wal qabatee hojiilee bay’ee nannoo kanafii gaara kanaa irratii rawwachuun  Isaa wangeelli dhugaa baha. Nutis hardha Qulqulluu Yaareed torban kanaan maaliif gaara ejersa jedheen, nuhoo maal irraa baranna kan jedhu ni ilaalla. Gooftaan yemmuu barsiisu, waan yeroo inni dhufu tahuuf jiran mallattoo kaa’ee jira, Raajni Waaqayyoo Qulqulluu Daawitis waa’ee guyyaa kanaa yookaan waa’ee dhufaatii gooftaa kana kan kanaa gadii faarfateera.

“Waaqayyo keenya ni dhufa,callumas hin jedhu;ibiddi xaph godhu fuula isaa dura,bubbeen human qabeessis naannoo iaa jira.” Faarfannaa  49(50):3

Faarfannaan Daawit kun dhufaatii Isaa lamaanu kan ibsu dha. Daawit dhaloota Kiristos dura ture waan taheef dhalachuu gooftaa ija isaan hin agarre ture. Dhaloonnii tokkoffaan inni dubbateef Qulqulleettii dubaroo Maariyaamii  irraa foon fi lubbuu ishee qooddatee  foon uffatee nu fayyisuuf dhufuu isa yoo ta’uu, yemmuu kanas  warri isatti osoo hin amanin turan, callisee hin ilallee ture, Wangeela lallabee fayyina isaanii laachaa gara ofiitti ni waama ture . Kan lammaffaa ammo  gooftaa fi  fayyisan keenyaa Iyyasus  kirisitos Ergamootaan  marfamee kabajaa fi ulifinan  murteedhaaf ni dhufaa jechuu isati. Ammas yoo dhufuu calli hin jedhuu Qulqqulotaan ‘isin warraa ebbifamitanii kan Abba kiyyaa kanii taatan gara koo kottaa mirgaa kiyyas dhaabadhaa  jedhan, akkasumas warra cubbuu hojjechaa turaniin ammo, ‘isin Yaa warra badaa hojjettan, warri abaaramtan matuma isin hin beeku asi deemaa’  jedhaan.

Fuulaa duraa isattii ibiddii ni boba’a jechun immoo  Qulqqullonni  kan  ittiin fayyan yoo ta’uu cubbamonii immoo kan  ittin adabamani.   Kanaf  Wangeelli guyyaa kanaa dubifamuu /lalabamuu/moo ,Wangeela Matewos 24:1 akkas jedha:

“Iyyasuus mana qulqullummaa keessaa ba'ee, utuu adeemaa jiruu, bartoonni isaa ijaarsa mana qulqullummaa isatti argisiisuudhaaf dhufan.  Inni garuu deebise, "Isaan kana hundumaa in argitu mitii?  Dhuguman isiniin jedha, iddoo kanatti dhagaan tokko illee wal irratti hin hafu in diigama malee" isaaniin jedhe. Akkuma Iyyasuus gaara ejersaa gubbaa taa'een, bartoonni gara isaa dhufanii kophaatti, "Nutti himi, kun yoom ta'a? Milikkinni dhufa keetii, kan dhuma barichaas maali? "jedhan. Iyyasuus immoo deebisee, "Homtinuu akka isin hin wallaalchifnetti akeekkadhaa. Baay'een, 'Ani Masiihii dha' jechaa maqaa kootiin in dhufu, namoota baay'ees in wallaalchisu.  Lolaa fi oduu lolaa dhaga'uuf jirtu, akka hin naanett! ilaalladhaa! Kan akkasii kun ta'uun irra jira; kun garuu amma illee dhuma isaa miti. Sabni saba irratti, mootummaanis mootummaa irratti ni ka'a beelli socho'i lafaas iddoo adda addaatti in ta'a.  Wanti kun hundinuu garuu jalqaba ciniinsuu ti.

   "Yommus rakkinatti dabarsanii isin in kennu; isin ni ajjeesu; anaaf jettanii saba hundumaa biratti kan jibbamtan in taatu.  Yeroo sanatti namoonni baay'een ni gufatu, walii isaaniis dabarsanii wal kennu, walis in jibbu.  Raajonni sobduun baay'een in ka'u; namoota baay'ees in wallaalchisu. Seera malee jiraachuun waan baay'atuuf, jaalalli namoota baay'ee qabbanaa'aa in adeema.  Namni hamma dhumaatti jabaatee dhaabatu garuu in fayya. Saba hundumaatti akka dhugaa ba'uuf, wangeelli mootummaa kun guutummaa biyya lafaattiin lallabama; kana booddees dhumni in dhufa" jedhe

Iyyasuus itti fufee, "Egaa inni jibbisiisaan iddoo qullaa'aa xureessu sun, inni Daani'el raajichi waa'ee isaa dubbate, iddoo qulqullaa'aa dhaabatee arguuf jirtu, namni kana dubbisu haa hubatu. Yommus warri Yihudaa jiran gara gaarotaatti haa baqatan. Namni bantii mana isaa irra jiru, waan manicha keessa jiru fudhachuudhaaf gad hin bu'in. Lafa qotiisaa inni jirus wayyaa isaa fudhachuudhaaf hin galin! Garuu dubartoota ulfaa fi warra hoosisaniif guyyoonni sun attam sodaachisoo dha.  Baqachuun keessan yeroo gannaatti yookiis guyyaa Sanbataatti akka hin taaneef kadhadhaa! Yommus rakkinni guddaan ta'uuf jira; rakkinni akkasiis jalqaba biyya lafaatii jalqabee hamma ammaatti hin taane, deebi'ees hin ta'u.  Guyyoonni sun utuu gabaabbachuudhaa baatanii, namni tokko iyyuu hin fayyu ture; amma garuu warra fo'amaniif jedhanii guyyoonni sun gabaabbachuuf jiru.

Egaa yeroo sanatti namni, 'Ilaa Masiihiin as jira' yookiis 'Achi jira' yoo isiniin jedhe hin amaninaa!  Masiihonni sobaatii fi raajonni sobaa ka'anii yoo danda'ame warra Waaqayyoof fo'aman iyyuu akka wallaalchisaniif milikkita gurguddaa fi dinqii baay'ee in argisiisu.Kunoo, ani duraan dursee isinitti himeera.”

Akkumaa wangeelaa irratti  barreeffameetti   duuka  bu’oonni  Iyyasuus mana qulqullummaa keessa ba’ee otoo adeemaa jiruu  mana Zarubabel  ijaarisisee ture isatti argisiisuudhaaf dhufan. Inni garuu deebisee, kana hundumaa in argitu mitii?  Dhuguman isiniin jedha iddoo kanatti dhagaan tokko  illee wal irratti hin hafu  in digaama malee’’ isaaniin jedhe.   Kana ega isaanitti himee booda  Iyyasus kiristosi tulluu   ejersaa gubbaa taa’ee  osoo jiruu duukaa bu’onii isaa gara isaa dhufanii kophaatti  “Nutti himi , kun yoom ta’a?  Milikkinnii  dhufaa keeti kan dhuma barichaas maali ?’’ jedhanii gafatanii  .

Innis wanta ta’uuf jiru  haala armaan gaditiin tokko tokkkon itti  hime.

1. Homtuu akka isin hin dogogorisifnee eggadhaa, baay’een, Ani Masidha jechaa maqaa kotiin ni dhufu, namoota baay’ees ni dogongorsiisu. (Mat 24:4-5)

2. Waraana fi oduu waranaa ni dhageesuu akka hin naanee ilaalladha. kan  akkasin kunii ta’un diriqamaa kun garuu dhuma isaa miti(Mat 24:6).

3. Sabni saba irratti, mootummaanis  mootummaa  irratti in ka’a.(Ma 24:7)

4. Beellis sochii lafaas iddoo adda addatti  ni ta’a. Wanti kun hundinuu garuu jalqaba ciniinsuuti.(Mat  24:8)

5. Yommus rakkinatti dabarsanii  isin ni  kennu; isin ni ajjeesu, anaaf jettanii saba hunduma  biratti kan jibbamtan ni  taatu.(Mat 24:9).

6. Yeroo sanatti namoonni  baay’een  ni  gufatu, walii isaaniis dabarsanii wal kennuu , wal ni jibbu. raajonni sobduun baay’een in ka’u; namoota baay’ees in wallaalchisu.(Mat 24:10-11)

7. Seera malee jiraachuun waan baay’atuuf, jaalalli namoota baay’ee qabbanaa’aa ni adeema. Namni hamma dhumatti jabaatee dhaabatu garuu ni fayya.

8, Saba hundumaatti akka dhugaa ba’uuf wangeelli mootummaa kun guutummaa biyya lafaatti ni lallabama kana boodees dhumni ni dhufa’  jedhen(Ma 24:12-14)

Egaa hanga  amatti kan  ilalaa turee  gooftaa fi Fayyisan keenya Iyyasuus Kiristos duuka bu’otaa  Isaa /barattootaa /isaa wa’ee dhufaatii isaa bal’inan Tulluu Ejersaa kanaa irratii kan barisisee hubanneerra. Kanaf  barattotaa isatti dhumaa irratti akkumaa akekachisetii barsiisota sobatiin hin mofikaminaa, barisifitonii sobaas  ‘Gooftan bakka kana jira bakka sana jiraa’ isinin jedhuu isin garuu isan hin dhagayinaa jedhe .Hanga dhumaatti kan  cimee ni fayyaa, osoo bitaa mirgaa hin mildhatin isa amanuun hangaa dhumatii kan cimee akka fayuu . Akka hin gufannef kadhanan cimaa jedhen. Yeroo ammaa kana akkuma ilaallu,d ubbiin wangeela kuni raawwatamaa jira. Raajonni sobduun maqaa gooftaatiin caasaa gara garaa uumuudhaan namoota dogongorsaa jiru, wallaachisaas jiru. Waanuma ilaalaa jirrudha, kanaaf akkuma wangeelli nuun jedhu of eegachuu qabna, amantaa keenya jalqaba turte sana hanga dhumaatti yoo eegne, qooddattuu mootummaa Waaqayyo ni taana. Yookan ammoo akkuma mana utubaa hin qabne, yookan akkuma muka bubbeen gamanaa fi gamasitti raasuu shakkitoonni bifa jijjiirratanii yoo dhufan fudhatamuu hin qabnu, wangeela kana qalbeeffachuu qabna.  Dhuma irratis kanaf isinis immoo qophaa’oo taa’aa jedhe. Erigaan kun  barattoota Isaa yeroo sanaa turanif qofaa osoo hin ta’in namotaa gooftaa jaalatanii fi Isa duukaa bu’anii amananiif hundaa fi hanga dhufaatii gooftatti kan kenname dha

 Guduunfaa  

Gooftaa fi Fayyisaan keenyaa yeroo murtiidhafi gama biyya lafaa deebi’ee dhufutti dhaaltuu  motumaa isaa akka taanufi ammaa qopha’uu qabna. Wanta hardha hin facaafne boru haamuu hin dandeenyu. Barnootaa kijibaa maqaa Kirisitosin bakka hundumatii kennamaa jiruu kanaa wa’ee amanta keenyaa sirrittii barachuun barsiisuu fi qophaahuu  qabna. Akkasumas Addunyaan kuni karaa adda addaatin qormaata nutti baay’isuun Waaqayyoo fi Mana Waaqayyoo irraa akka fagaannuu nu gooti, nutis yeroo hundumaa kadhannan cimuun qormataa dinaa jalaa ba’uu qabna. Kanaf egaa ajajaa Isa fi seeraa Isa cimsinee egun akkuma inni jedhetti dhufaatii gooftaa eeguun  ‘Isin eebifamtoonni  Abbaa kiyyaa koottaa garaa koo jedhamnee wamamufi fedha Waaqayyo nuuf haa tahu.  ‘Isinis qophaaa’oo ta’aa Ilmi namaa yeroo isin quba hin qabaatinitti ni dhufa’ jedha.(Mat 24:44) akkuma jedhu qophoofnee cubbuu keenyaaf gaabbii gallee,dhiiga fi foon gooftaa keenyaa fudhannee jireenya bara baraa akka argannu fedha Isaa nuuf haa tahu.Araarsumman haadha keenyaa Qulqulleettii Dubaroo Maariyaamii,eegumsi ergamootas nu biraa hin dhabamin. Ameen.

Itti Fufa…………………………………………………………………..

Kitaabota Wabii

1. Macaafa Qulqulluu Afaan Oromoo(1997).Waldaa Macaafa Qulqulluu Itoophiyaa.Finfinnee

2.___________ (1984).  Qubee  Afaan  Amariffatiin kan bara’ee.

3. Kitaaba Gitsawee Mana Oritodox Tawahidoo Itiyoophiyaa.Finfinnee

4. Kitaaba  Abuna Gabiri’el phaphasi

5. kuusaa jechotaa Macaafa Qulqulluu (1989). Waldaa  Macaafa Qulqullutiin  Afaan Amarifatin kan qophaahe.

6. Kitaaba Qulqulluu(2000). Afaan Amaariffaan kan Qophaahe.Finfinnee

Torban Afraffaa(Matsaaguu)

Maqaa Abbaa kan Ilmaa kan Hafuura Qulqulluu Waaqa Tokkon! Ameen.

"Iyyasuusis, "ka'i! siree kee fudhadhuutii deemi!" jedheen. Namichis yeruma sana fayye; siree isaas fudhatee deeme." 

Wangeela Yohannis 5:8

 

 

 

 

Yeroowwan darban keessatti torbanoota duraa sadan ilaallee turre. Torban inni arfaffaan immoo akka Qulqulluu Yaareed kaa’ee faarfatetti “Matsaaguu” jedhamuun waamama. Kunis Gooftaa fi Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos yommuu foon namaa uffatee biyya lafaa kanarra deddeebi’ee barsiisaa turetti dhukkubsattoota foonii dinqiisaadhaan dhukkubsattoota lubbuu immoo barumsa sagalee isaatiin fayyisaa ture. Egaa kanuma yaadannoo gochuu fi yeroo kanatti waa’ee dinqii inni hojjeteef galateeffachuuf Manni Kiristaanaa keenyi sirna kana diriirsitee ni kabajji wangeelas ni barsiisti. Guyyaan kun sooma Guddicha keessatti Sanbata guddaa isa arfaffaadha. Guyyaa kanatti Gooftaa fi Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos dhukkubsattoota fayyisuusaa, dinqiiwwaan gochuusaa,  isa gobaaxa’ee olqabuusaa, isa lamtsaa’ee qulqulleessuusaa waa’ee fayyisummaa waaqummaasaatu dubbatama, barsiisama waaqeffamas. “Masgaaguu” jechuun nama dhukkubsatee sireerratti kufee jiru jechuu yommuu ta’u Qulqulluun Yaareed  waa’ee namoota warra Kiristoosiin fayyanii fi fayyisummaa Kiristoos kan itti faarfate waan ta’eef Sanbatichi akkasitti moggaafameera

Guyyaa kanatti hayyichi Yaareed guyyaa Sanbataa dhukkubsattoota Gooftaan fayyise hundumaa yaadachaa jireenyaa fi qoricha isa ta’e Iyyasuus Kiristoosiin fayyani jedhee faarfate. Faarsaan inni Afaan Gi’iizidhaan yeedaloodhaan kitaaaba isaa “Tsoome Digguwaa” jedhamu irratti faarfate akkas jedha:

“Uumaan Addaam Sanbata boqonnaaf hojjete, Warri Yihuudotaas aangoo eenyuutiin kana goota jedhaniin; innis ani nan hojjedha isinis hojiikoo amanaa isaaniin jedhe. Gooftaan Sanbataa anadha; Gooftaan Sanbataa ilma tokkicha Abbaati. Lafarratti cubbuu akkan namaa dhiisuuf, bilisummaas akkan lallabuuf naa kennameera, ija warra hin arginee akkan banuuf (ibsuuf) Abbaan koo na ergeera” isaaniin jedhe.

Kanaafis guyyaa Sanbataatti qaro-dhabeeyyii fayyise, warra naafa diriirse, warra afuura hamaan qabaman fayyise, warra dhukkubasatanii sireerra ciisan sireerraa kaase, guyyaa kanatti boqonnaa akka argatan godhe. Kana gochuusaaf inni Gooftaa Sanbataati malee Sanbata hin kabajne hin jedhamu. Inni Sanbata hojiitti hiikee nuti guyyaa Sanbataa maal hojjechuu akka qabnu nuuf fakkenya ta’e. Nutis guyyaa Sanbataa akka warra Yihuudotaa harkaa fi miila marannee ta’uu otoo hin taane warra dhukkubsatee fi hidhame gaafachuun, warra rakkate gargaaruun, warra beela’e beela baasuun warra daare daara baasuun, warra gadde jajjabeessuun, kiristaanonni walii walii isaanii walgaafachuun waa’ee jireenya afuuraa isaaniif waljajjabeessuun yeroo kamiyyuu caalaa Waaqayyoon galateeffachaa waan gaarii hojjechuun yaadachuu fi dabarsuu qabna jechuu dha.

Dinqiiwwan Gooftaan guyyaa Sanbataa namoota dhukkubsatan fayyisuun raawwate keessaa; Mat. 5:1-25, 8:1-15, 20:29-30, Yoh. 9:1-7, Marq. 2:3-12 luqqisiiwwan kanarraa dubbisuun ni danda’ama.

Akka sirna Mana Kiriataanaa Ortodooksii Tawaahidoo Itoophiyaatti guyyaa kana yeroo qiddaasee(galateeffannaa) kutaawwan Kitaaba Qulqulluu jechuunis ergaawwan duuka buutotaa, hojiin duuka buutotaa, wangeellii fi faarsaan Daawit dubbifamanii fi faarfataman:

Ergaa Phaawuloos gara warra Galaatiyaa 5:1- dhumaatti: (Kan dubbisu Daaqonii Tokkoffaa)

“Akka bilisummaan jiraannuuf Kiristoos bilisa nu baase; kanaaf jabaadhaa dhaabadhaa! deebitaniis waanjoo gabrummaa jala hin galinaa. Mee dubbii koo hubadhaa! yoo dhaqna qabattan akka Kiristoos biratti waan tokko isin hin fayyanne ani Phaawuloos isinittin hima. Namni dhaqna qabatu hundinuu akka guutummaatti seera eeguun dirqama isaa ta'e ani ammas nan mirkaneessaaf. Isin warri seeraan qajeelina argachuu barbaaddan Kiristoos irraa gargari baataniittu; ayyaana irraas fagaattaniittu. Nu garuu karaa hafuuraatiin abdii qajeelinaa sana jabaannee amantiin eeggachaa jirra. Kiristoos Iyyasuus keessa jiraannaan dhaqna qabachuun yookaan qabachuu baachuun homaa hin fayyadu; wanni fayyadu amantii jaalalaan mul’ifamu qofa…

Ergaa Yaa’iqoob 5:14 hanga dhumaatti: (Kan dubbisu Daaqonii Lammaffaa)

Isin keessa namni dhukkubsatu jiraa? inni jaarsota waldaa kiristaanaa (Luboota) haa waamsifatuu; isaanis maqaa Gooftaatiin zayita isa dibanii haa kadhataniifi. Kadhannaan amantiin godhamus nama dhukkubsatu ni fayyisa; Gooftaanis isa ni kaasa; yoo cubbuu hojjatee jiraates ni dhiifamaafi. Kanaafuu akka fayyitaniif cubbuu keessan walitti himadhaa; Waaqas walii kadhadhaa; kadhannaan nama qajeelaa humna qaba; waan guddaas ni hojjata. Eeliyaas namuma akka keenyaa ture; innis akka bokkaan hin roobneef jabeessee Waaqa kadhate; bokkaanis waggaa sadii fi ji'a ja'a lafa irratti hin roobne. Ammas deebi'ee kadhate; samiin bokkaa kenne; laftis midhaan baafte. Yaa obboleettan koo, isin keessaa namni tokko yoo dhugaa irraa fagaate, namni kan biraan immoo yoo isa deebise, Namichi nama cubbamaa tokko karaa jallaa irraa deebisu sun akka lubbuu namicha sanaa du'a jalaa baasu, cubbuu baay'eellee akka dhoksu haa beekuu.

Hojii Duuka Buutotaa 3:1-12: (Kan dubbisu Luba isa Lammaffaa)

Gaafa-tokko Pheexiroosii fi Yohaannis yeroo kadhannaa jechuunis waaree booddee sa'aatii sagalitti mana qulqullummaatti ol-ba'aa turan. Namoonnis akka inni warra mana qulqullummaa seenan waa kadhatuuf jedhanii namicha dhalootuma isaatii jalqabee naafa ture tokko guyyuma guyyaan baatanii gara karra mana qulqullummaa kan "miidhagaa" jedhamuutti geessu turan. Innis otoo Pheexirsoosii fi Yohaannis mana qulqullummaa seenanii argee horii isaan kadhate. Pheexiroosis Yohaannis waliin namicha hubatee ilaalee "mee nu ilaali" jedheen. Namichis waa isaan irraa argachuu abdatee hubatee isaan ilaale. Pheexiroosis, "Ani meetii yookaan warqii hin qabu; ani garuu waan qabu sii kenna; maqaa Iyyasuus Kiristoos isa Naazreetiitiin ol ka'ii deemi!" jedhe. Pheexiroosis harka isaa kan mirgaa qabee ol isa kaase; yeruma sana miilaafi gulubiin (korony’oon) isaa ni jabaate. Innis utaalee ka'ee miilaan deemuu jalqabe; deemaa, utaalaa, Waaqas galateeffachaa isaan waliin mana qulqullummaa seene. Namoonni cuftinuu yommuu deemuu isaatii fi Waaqa galateeffachuu isaa arganitti, Akka inni namicha karra mana qulqullummaa kan, "miidhagaa" jedhamu sana bira taa'ee kadhachaa ture sana ta'e hubatan; isaanis waan isaaf ta'e sanaaf akka malee ajaa’ibsiifatani; ni dinqifatanis. Namoonni martinuu yeroo namichi fayye sun Pheexiroosii fi Yohaannis biraa deebi'uu didetti ajaa'ibsiifatanii otoo isaan bakka gardaafoo Solomoon jedhamu keessa jiranuu fiigaa isaanitti dhufan. Pheexiroosis yommuu waan kana argetti akkana isaaniin jedhe; "Yaa namoota Israa'eli wanni kun maaliif isin ajaa’ibsiisa? Akka waan nu humna yookiin qulqullummaa mataa keenyaatiin akka namichi kun deemu gooneetti maliif ija nutti babaaftu?

Faarsaa Daawit 40:3-4 ni lallabama: (Daaqonoonnii fi Luboonni akkasumas Uummanni walharkaa fuudhuun yeedaloodhaan lallabu)

Waaqayyo dhukkubsatee sireerra otoo jiruu ni gargaara

Bakka ciisa isaas yeroo dhukkuba isaa ni jijjiiraaf

Anis maaloo na fayyisi siinin jedha.

Wangeela Yohaannis 5:1-25: (Kan dubbisu Luba Tokkoffaa)

Kana booddee ayyaana Yihuudotaatu ture; Iyyasuusis Yerusaalemitti ol-ba'e. Yerusaalem keessa karra hoolaa bira haroo afaan Ibraayisxiittiin Beetesaayidaa jedhamu tokkottu jira; haroon sun gardaafoo shan qaba. Gardaafoowwan sana keessas namoonni dhukkubsatan, jechuunis jaamonni, warri hokkolanii fi warri laamsha'an baay'een ciisanii raafama bishaanii eegachaa turan. Ergamaan Gooftaa yeroo yerootti gadi bu'ee bishaanicha ni raasa ture; raafama bishaanichaatiin duubatti namni jalqabatti bishaan sana keessa seenu kamiyyuu dhukkuba cufa irraa ni fayya ture. Namichi waggaa soddomii saddeeti dhukkubsate tokko bakka sana ture. Iyyasuusis yommuu isaa achi ciisu argee akka inni yeroo dheeraa haala kana keessa ture beeketu "ati fayyuu barbaaddaa?" jedhee gaafate. Dhukkubsataani sunis, "yaa Gooftaa, ani nama na gargaaree yommuu bishaanichi raafamutti haroo sana keessa na buusu hin qabu; yeroo ani seenuuf yaaluttis namni kan biraan na dursee seena" jedheen. Iyyasuusis, "ka'i! siree kee fudhadhuutii deemi!" jedheen. Namichis yeruma sana fayye; siree isaas fudhatee deeme. Guyyaan sunis Sanbata ture. Yihuudonnis, namicha fayye sanaan, "Har’a sanbata; kanaaf siree kee baachuun siif hin eeyyamamu" jedhaniin. Inni garuu, "namicha na fayyisettu 'siree kee fudhadhuu deemi' naan jedhe" jedheen. Isaanis, "namichi siree kee fudhadhuu deemi siin jedhe sun eenyu?" jedhanii isa gaafatan. Sababii Iyyasuus achi hiiqee namoota bakka sanatti tuutta'an keessa seenee tureef namichi fayye sun eenyu akka isa fayyise hin beekne. Iyyasuusis ergasii namicha sana mana qulqullummaa keessatti argee, "ati kunoo amma fayyiteetta; rakkinni kana caalu akka sitti hin hindhufneef ammaan achi cubbuu hin hojjatin" jedheen. Namichis dhaqee kan isa fayyise Iyyasuus akka ta'e Yihuudotatti hime. Sababii inni guyyaa sanbataatiin waan kana hojjateef, Yihuudonni Iyyasuusiin arii’achaa fi ajjeesuufis ni barbaadu turan. Iyyasuus garuu, "Abbaan kiyya hanga har’aatti hojjachaa jira; anis hojjachaan jira" isaaniin jedhe. Seera Sanbataa cabsuu isaa qofa otoo hin ta'in sababii inni ofii isaa Waaqaan walqixxeessuudhaan Waaqni Abbaa kiyya jedheef Yihuudonni ittuma caalchisanii isa ajjeesuu barbaadan. Iyyasuusis akkana jedhee deebiseef; "ani dhuguman isinitti hima; ilmi ofii isaatiin waan tokkollee hojjachuu hin danda'u; inni waanuma otoo abbaan isaa hojjatuu argu qofa hojjachuu danda'a; sababiinsaa wanuma Abbaan hojjatu ilmis hojjataatii. Abbaani ilma ni jaalataatii; waan hojjatu hundumas isatti ni argisiisa; akka isin maadeffattaniifis inni waan kana caaluyyuu isatti ni argisiisa. Akkuma Abbaan warra du'an cufa du'aa kaasee, jireenya kennuuf ilmis akkasuma nama jaalatuuf jireenya ni kenna. Abbaan eenyuttillee hin murteessu; murtii cufa garuu ilmatti kenneera; Kunis akka namni cufti akkuma Abbaaf ulfina kennutti ilmaafis ulfina kennuuf; namni ilmaaf ulfina hin kennine, Abbaa isa ilma ergeefis ulfina hin kennu. "Ani dhuguman isinitti hima; namni dubbii kiyya dhagawu, isa na ergettis kan amanu hundi jireenya barabaraa qaba; isattis hin murtaa’u; inni du'a jalaa gara jireenyaatti darbeera. Ani dhuguman isinitti hima; yeroon warri du'an itti sagalee ilma Waaqayyoo dhagaahan tokko ni dhufa; ammumayyuu dhufeera; warri dhagahanis ni jiraatu.

Ammaan achi Cubbuu hin Hojjatin Yoh 5:14

Gooftaa fi fayyisaan keenya namicha waggaa soddomii saddeet dhukkubsachuun sireerra ciise kana yeroo lammataaf mana qulqullummaa keessatti jecha itti dubbate dha. Namoonni Gooftaan fayyise dhukkuba isaaniif sababa adda addaa qabu ture. Inni kaan dinqiin Waaqummaa isaa akka agarsiifamuuf kan jaame ykn du’e ykn dhukkubsate yommuu ta’u, cubbuu hojjetaniif kan dhukkubsatanis turaniiru. Warra kana keessaa hayyoonni Macaafa Qulqulluu Mana Kiristaanaa keenyaa akka hiikanitti namtichi kun duras sababa cubbuutiin waan dhukkubsateef Gooftaan yommuu isa argetti kan caalu akka isa hin qunnamneef lammaffaa akka hin balleessine akeekkachiise. Deebitee cubbuu hin hojjetiin jechuun isaas dura sababa cubbuutiin dhukkubni bara dheeraa irra ture kun akka itti dhufe agarsiisa. Namtichi kun garuu jecha Waaqaa isa isa fayyisee dhiisee warra Gooftaa yakkan wajjin michoome booda inni warra Yihuudotaa wajjin Gooftaa himachuutti ka’e, isa ajjeesuuf warra barbaadu keessaas tokko ta’e. Gaafa Gooftaan qabame sanas inni kaballaadhaan dhahee ture; gatii inni dhukkuba isaa waggaa dheeraa irraa hiikeef isa fayyiseef  kaballaa kaffaleef, gatii inni du’a jalaa isa baaaseef  akka du’uuf Mootota fuulduratti ragaa ta’ee itti raagesse. Akkuma Gooftaan itti hime dura dhukkuba fooniin qofa rakkachaa ture amma deebi’ee waan balleesseef Waaqa isaas waan ganeef kan caalu rakkinni lubbuu itti dhufe, gidiraan foonii fi lubbuu irra ga’e, kuni dhukkuba dhukkuba caaludha, kuni du’a  du’aan oliiti, gidiraan waan akkasiitti qixxaatu hin jiru.

Egaa yaa obboloottan keenyaa tokkoon tokkoon keenya yommuu of ilaallu nuti yeroo meeqa balleessine, yeroo meeqa yakkine, yeroo meeqa Gooftaan gaddisiisnee. Inni garuu dhiifama isaatiin nuu dhiisee, daddarba keenya nuu darbee, duuti du’a caalu akka nu hin qaqqabneef yeroo hundaa lammata itti hin deebi’iin nuun jechaa gara isaatti deebi’uu keenya nu eega. Nuti garuu kana hunda yaadaa qabnaa laata, qalbeeffanneerraa laata, akka inni lammata itti hin deebi’iin kan caalu akka si hin qaqqabneef  jedhu hubannee beeknaa laata; mee gara yaada keenyaatti haa deebinu, mee haa xinxaallu, mee of haa yaadannu. Hangam akka nuti isa yakkine haa lakkoofnu, hangam immoo akka inni nuu dhiise haa hubannu. Kanaaf yaa jaallatamtootaa, ammaa achi yeroon keenya inni darbe nu haa gahu, akka duuti bara baraa inni kan duraa caalu nutti hin dhufneef qalbii haa jijjiirrannu, gara manasaattis haa deebinu, lammata yakkuu haa dhiisnu, yommus Gooftaa wajjin gammanna, isaa wajjinis jiraanna, fooni fi dhiiga isaa fudhanna isaa wajjinis tokko taana, jireenya bara baraa arganna. Waaqayyoon laphee fi qalbii itti karaa isaarra deddeebinu nuuf haa kennu, kadhannaan Haadha keenya Giiftii Maariyaamii nu wajjin haa ta’u. Ameen.

Kitaabolee Wabii

     1.     Macaafa Qulqulluu Afaan Amaaraatiin Qophaa’e 2000

     2.     Macaafa Qulqulluu Afaan Oromootiin Qophaa’e

    3.     Li’ule Qaal (Barsiisaa), “Siri’aate Aamlikoo ZaOrtodooksi Tawaahidoo”,    Kitaaba tokkoffaa

   4.     Kitaaba Hiikkaa Wangeelaa, Mana Kiristaana Ortodooksii Tawaahidoo Itoophiyaa

    5.     Gitsaawwee…

Torban Sadaffaa: Mikuraab

Maqaa Abbaa kan Ilmaa kan Hafuura Qulqulluu Waaqa Tokko. Ameen.                              
                                          Dn. Dachassa Kabbadaatiin

Maalummaa Mikuraabi

Mikuraabin gamoo sabni Waaqayyoo (Israa’elotni foonii) tajaajila kadhannaa, baruumsaa fi dhimma hawaasummaa isaanii ilaallatu hunda mari’achuuf  jecha erga   booji’amanii biyya Baabiloonitti deemanii gabrummaa mooticha  Naabukadanatsoor jalatti kufanii  booda biyya alagaa keessatti iddoo adda addaatti  bittinnaa’ani yeroo jiraatan kan ijaarratanii dha (His 11:15). Yeroo sanatti barsiisan Mikuraaba Yihudootaa keessatti barsiisu afaan Ibraayisxiitin  Raabii jedhama  ture (Yoha 20:16) (Luq 4:20). Lammiin Israa’el marti ijoollee isaanii waliin achitti seerota abboommii  Muuseen Waaqayyoo irraa fudhate fi seera bulmaata isaanii ta’e  barachaa turan (Mat 4:22) (Hoji. Duuka bu’ootaa 6:9).

   Hiikaa Mikuraabi Afaan adda addaatiin

   Moggaasni  mikuraabii jedhu afaan Ibraayisxiitin ‘Betel (Kenisa)’  afaan Giriikitiin  ‘Sinagogi’, Afaan Gi’iizitiin ‘Mikurabe-Ayihud’, Afaan Ingiliffaatin  ‘Synagogue’  Afaan Arabaatin immoo  ‘Kinnisa’, Afaan Oromootin  immoo ‘Mana Sagada Yihudotaa’ jedhama.

     Baruumsa Iyyasuus Kiristoos Mikuraabi Keessatti Barsiise.

                                  (Mat 21:12, Mar 11:15 Luq 19:45, Yoh 2:12)

Kanana booddee Iyyasuus kiristoos haadha isaa  obboloota  isaati fi  barattoota isaa wajjiin gara mandara Qifirnahoomitti  gad bu’e . Qifrnaahom Afaan Ibraayisxiitin mandara ‘Naahom’ jedhamti.  kaaba lixa laga Galiilatti  (Mat14:1) fi kaaba baha magaalaa Xibriyaadositti argamti. Har’a (Israa’el) keeaatti  naannoo Teelhum jedhamtee beekkamtutti argama.   Gooftaan keenya Iyyasuus kiristoos  guyyaa baay’ee achi hin bubbulle. 

Ayyaanni Faasikaa Afaan Hibruutin (Paassah )warra Yihudootaa waan gaheef gara  Yerusaalemitti  ol  ba’e. ( Ba’u12:1-14). Mana qulqullummaa keessatis namoota iddoo sana taa’anii  horii ittiin gibira baafatan mooticha warra Roomatiif kennuu  diduun mooraa horiin gibiraa itti hin kaffalamne Mikuraabitti wal gahuudhan (Mat 22:19) sangoota, hoolota gugees gurguran. Warra horii callaa gegeeddaranis arge yommus inni quncee irraa qaccee dha’atee hunduma isaanii hoolota isaanii fi sangoota isaanii wajjiin gadi isaan oofe. Horii warra horii gegeeddaranii ni bittimse gabatootas gad garagalche warra gugee gurguraniin immoo

  “Manni koo saba hundumaatiif, mana kadhataa jedhamee in waamama kan jedhu hin caafamnee ree? Isin garuu holqa hattuu isa godhattan"(Mate 21:12) (Mar 11:17) (Luq 19:45)  

   Jedheen.  yommuus barattoonni isaa

  “Hinaaffan mana keetii na  na  guba ( mana keetif hinaafun na gube    arrabsoon ittiin si arrabsanis anarra bu’e )” ( Far 69:9)

   jedhamee isa raajirratti barreeffame yaadatan. Faarfannaan Diyaaqonootaan sirna galateeffannaa sanbata guddaa faarfatamus isuma kana. Mikuraabiin (manni sagadaa) Iyyasuus Kiristoos qulqulleesse isa bara 516  DH.K.D hojjetame sani dha ( Izra 6:14-18). Haa tahu malee,bara 70 Dh.K.B weerartoota Roomatiin barbadaa’era.   Kana irratti Yihudoonni waan ittiin kana gochuu dandeessu muldhisuudhaf ‘milikkita(mallatoo) maalii   nu agarsiiftaa?’ jedhanii isa gaafatan.Faariisotni yeroo baay’ee milikkita gaafachuun barnoota isaanitti  ture. Dhaloonni  si’anaa maalif milikkita gaafata? (Mat 12;39) (Mar 8:11)

   Gooftan keenya Iyyasuus Kiristoosis deebisee “mana qulqullummaa kana jigsaa, ani ammo guyyaa sadi keessatti deebisee nan dhaaba.” I saanin jedhe. Yihudoonni immoo ‘mana qulqullummaa kana ijaarsi  isaa waggaa afurtamii ja’a fudhate ati immoo guyyaa sadi keessatti deebiftee isa dhaabdaa ree ?’ jedhanii gaafatan.  Fayyisaa adunyaa kan ta’e gooftan keenya Iyyasuus Kiristoos  garuu waa’ee  mana Qulqullummaa yemmuu dubbatu  waa’ee dhagna ofii  isaa  dubbachuu  isaati. Akkkuma Yoonas garaa qurxummii guddichaa keessa guyyaa sadii fi halkan sadi bule, Ilmi namaas akkasuma guyyaa sadii fi halkan sadi garaa lafaa(dachee)  keessa turuuf  jira (Mat 12:40) (Qola 2:9) jechuudhan milikkita  du’aa ka’umsa isaa barsiisera. Ilma Waaqayyoo ta’uu isaatis ibseera (Yoh 1:13) (Ibrota 1:3) Barattoonni isaa erga inni du’aa ka’ee booddee  waa’ee  isaa  kanaaf  dubbachuu isaa  yaadatan waan  macaafni  jedhe  dubbii  gooftaa Iyyasuus dubbates  ni   amanan (Mar 8:31) (Mar 9:31) (Yoha 12:16) (Yoha 6:2)

   Baruumsa gooftaan keenya Iyyasuus Kiristoos Mikuraabi keessatti barsiise Kitaaba Diguwaa/Tsooma Digguwaatiin)

 Hayyuu amantaa, lammii Itiyoophiyaa, abbaa yeedaloo amantaa Ortodoksii Tawaahidoo Itiyoophiyaa kan tahe  Qulqullicha Yaareedin   kan qophaa’e kitaabni Digguwaa fi Sooma Digguwaa keessatti waa’ee guyyaa kana faarfannaadhaan barnoota Iyyasuus Kiristoos Mukiraabii keessatti barsiise ilaalchisuudhaan akkanatti faarfateera.

 “Gooftaan keenya Iyyasuus gara Mukiraabii Ayihudootaa seene, dubbii amantaas barsiise, ani gara laafina malee aarsan barbaada miti, Gooftaan sanbataa; abbaan araaras ana, Ilmi namaas gooftaa sanbataati. Mana Abbaa koo iddoo daldalaa hin godhinaa ,manni koo mana kadhannaa jedhamee ni waamamaa. Gara Mukiraabii isaanis seenee akka callisaniif itti hime ,isaanis baruumsa dubbii surra qabeessa afaan Isaa keessaa bahu, dhama qabeessumma dubbii isaa fi arraba qajeelummaa isaa dinqisiifatan”

     Dubbin inni faarfate kun kitaaba qulqulluu keessa iddoo gara garaatti ibsameera (Hos 6:6), (Mat12:7 (Mat 12:8) (Qola 2:16) (Mat 5:17)

   Guduunfaa

   Akka waliigalaatti barumsi gooftan keenya Iyyasuus kiristoos mikuraabii keessatti kenne keessatti sanbatni hojii gaarii hojechuudhan kabajamuu akka qabaatu raawwin  isaatis akka seera Yihudootaatti osoo hin taane akka kiristiyaanotaatti ta’uu akka qabu himameera. Yihudoonni faayidaa mana qulqullummaa  wallaaludhaan sodaa Waaqayyoo illee irraanfachuudhaan  mana qulqullummaa akkuma xureessan sanatti jiru  har’as. Hiikaa sagalee   Waaqayyoo micciirudhaan, gantummaa namoota gowwomsuun  keessa keessa babaldhisuudhan, seera mana qulqullummaa daddarbuudhan ,gosummaadhan qoqoodamuudhan, mana qulqullummaa keessatti fedhii foonii babaldhisuudhan warra mana qulqullummaa xureessan mana Isaa keessaa ari’uun ni  qulqulleessa.

  Nutis hojiiwwan akkasii callisnee daaw’achuu hin qabnu (2Sen 15:8-18) (Yoha 17:17) ( Efe 5:2 ) gahee keenya bahuu qabna.  Amantaa jijjiiiruun osoo hin taane gaabbii galuun qalbii jijjiirrachuun  cubbuu irraa fagaannee fooni fi dhiiga kiristoos fudhachuun dhagna  keenya qulqulleessuu qabna. Uummata sababa wallaala afaanitiin dogongores karaatti deebisuun nurra  eeggama. Barumsi gantootatis gara mana amantaa keenyaa  fi qaama keenya keessa fi waldaalee keenya keessa  lixee akka hin xureessine to’achuu qabna (1Timo 3:1-7) ( Tito 1:9) (Mate 7 :15 )   Sagalee Waaqayyootifis ulfina kennuu qabna. Mana qulqullummaa keenyaf inaafuu qabna (Rom15:3).

  

   Waaqayyo jabina isaa nuuf haa kennu, kakaasee kan nu jalqabsiise, nu jalqabsiisee kan nuxumursiise, maqaan Waaqayyo haa ulfaatu. Ameen.

 Itti fufa…………………..…

 Kitaabota Wabii

1. Haimanote Abew(1986). Mana maxansa Tinsa’ee zegubaa’ee.

2. Hiikkaa Faarfannaa Daawit(1982). Mana maxansa Tasfaa Gebresillaasee

3. Hiikkaa kitaaba Qulqulluu, Maxxansa 10ffaa.

4. kitaaba Qulqulluu(1997) . Afaan Oromootiin kan qophaa’e . Maxxansa 1ffaa Waldaa kitaaba Qulqulluu  Itoophiyaa

5. Kitaaba  Seenaa Israa’eloota durii,maxxansa bara 2006.