WNA.016. Dubbii Fayyinaa

Maqaa Abbaa kan Ilmaa kan Afuura Qulqulluu Waaqa Tokkoon. Ameen.

Akka barumsaa mana amantaa keenyaattii fayyina jechuun cubbuu irraa qulqullaa’ani dhaaltuu mootummaa isaa ta’uu jechuu dha. Waa’ee dubbii fayyinaaf jalqabni waa’ee kufiinsa Addaamii dha,  (seera uumama 3:6). Akkasumas waa’ee fayyina isaa kan nu barsisuu dha. Maatiyoos 1:21 “Uummatas cubbuu isaanirraa kan fayyisu maqaa isaas Iyyasuus jechuun ni moggaafta akkuma jedhu Wangeelli..”

Kufaatii Addaam

Addaam kan Uumame bilusummaa dhaan bitaa wantoota lafa kanarra jiran fi ajajaa isaanii ta’ee akka jiraatufi ture. Akkasumas fakkeenya fi akka bifa Waaqayyootiin kan uumamee dha. Seera uumamaa 1:26  “Nama akka fakkeenya fi bifa keenyaatti haa uumnu; qurxummiilee bishaan keessaas, shinbirroota samii fi waantoota lafa kanarra jiran hundaa akka bituuf”

Waaqayyooon Addaamiif jaalala qabuu kan beekamuu:-

©     Seera uumamatiin

©     Kabajee akka bifa fi fakkeenya isaatti uumuu dhaan

©     Uumaamtoota isaa gadi jiraan hundarratti angoo bituu kennuufi dhaan

 Muka balasii(itsebelesii)  maaf uumamtee?

i.          Addaam jaalalaa Waaqayyoo dhaaf qabuu akka ibsuufi: - Waaqayyoon Addaamiif jaalala qabu uumuu isaarraa hanga sooruu isaatti ibsameera. Kan addaam waaqayyoo dhaaf qabuu akkamitti beekama? Jaalalli Addaam Waaqayyoo dhaaf qabuu kan ittin beekamu seera fi ajaaja Uuma isaa kabajuu dhaan ture. Yohaannis 14:12 “kan na jaalatu ajaajni  koo isa bira kan jiruu fi kan eeguu dha”

Itsabalisinis  seera mukaa taatee kan yaraa fi gaarii kan barsiftu taatee Addaamiif kennamte. Seera uumamaa 2:16-17.  Akkumaa 1Yohaannis 3:24 “ajaaja isaa kan eeguu isaan jiraata ; Innis ittiin jiraata” akkuma jedhamee barreefame,  Addaamis  ajaaja kana eeguudhaan waggaa torbaaf  jannata keessa jiraateera.

ii.     Uumamaa ta’uun isaa akka beekamuuf

iii.  Eeyyamni bilisummaa qabachuun isaa akka beekamuuf jecha

Eeyyamni nama tokkoo kan beekamu filannoo yoo qabaatee dha.  Seera Uumamaa 2:17 irratti akka argannuutti Addaamiif  filaannoo lamatuu kennameefi ture.

a.     Mukkeewwan nyaataman – kan jireenya kennan

b.     Muka balasii(Itsabalasii) kan hin nyaatamne- kan du’a fidu

* Sababoolee kana oliif uumamte malee du’a fiduuf miti.

Addaam doggoogoruu isaaf itti gaafataman eenyuu dhaa?

1.     Mukti Balasii(Itsabalas)  jiraachuu isaatii?  Miti.  Sababni isaas gara Addaam fi Hewaan deemee na nyaadha hin jenneen. Itsabalasiin garuu kan mallattoo ajajamuu fi ajajamuu dhisuu kan barsiftuu dha. Addaamiis filannoo jireenya fi du’a keessaa du’a filatee muka balasii  ishee yaaraa fi gaarii barsifuuu kutee nyaate. Duutis itti murta’e. Kanaaf mukti balasii  itti gaafatamtuu miti.

2.     Daabiloosiidhaa?  Mul’ata 12:7-10 “……….”

Seexannii oftulummaa fi soba of irraa  maddisiseera. Ulfina inni dhabe nutis (Addaami fi sanyiin isaa) akka dhabnu ni barbaada. Gara Hewaanis deemee, gorsaa sirri hin taanees (dogoggoras) ni gorse. Waaqayyoos sobaa godhee dhiyeesseef. Kanas (itsabalasi) yoo nyaattan akka Waaqayyoo taatu jedheen. Kun Hewanif barumsa lammaaffa ture. Isaanis:-

§  1ffaan yoo muka balasii  nyaattan ni dutuu – kan Waaqayyoo fi

§  2ffaan muka balasii  yoo nyaattan akka Waaqayyoo taatan(taatu)- kan seexanaa.

Gorsa seexana dhaga’an malee seexanni harkaa isaanii qabee hin kuchiifne ykn kutee afaan isaan hin keenye. Seexanni gorsa yaraa gorsuu dhaaf angoo qaba malee doggoggora akka hojjannuuf nu dirqimsisuu dhaaf angoo hin qabu waan ta’eef. Ergaa Yaa’iiqoob 4:8 “Waaqatti dhiyaadhaa; innis isinitti ni dhiyaataa. Warri Cubbamtoonni harka keessan dhiqadhaa; warri yaada lama qabdanis yaada keessan qulqulleeffadhaa.……” kanaaf Addaam diduu dhaaf mirga guutuu qaba ture. Seexannis itti gaafatama miti. Kanaaf yemmuu Hewaaan isaatu na dogoggorsisee jettun Waaqayyoon dhaga’uu dideef.

Kufaati Addaam jechuun keenya maal jechuu keenyaa dha?

Kennaan isaa irraa fudhatame: Qullaa isaa ta’e, humna hafuuraa dhabe, keessummaa ta’e. Nageenya dhabe, bilisummaa isaa dhabe, jiraatummaa ni dhabe, Waaqayyoo fakkachuu ni dhabe, abbaa gatii ta’e, jannata dhabe, ilmummaa Waaqayyoo dhabe.

 Fayyina Addaamiif eenyutuu barbaachisaa?

1.     Raajotaa?

Raajootni gara uummatatti wantoota gurgudda lamaf ergamu.

i.                   Barsiisuu fi gorsuuf

ii.                 Dallansuu Waaqayyoo namootaf gara gaarummaatti (dhifaamatti) akka deebisuuf, barsisuuf, gorsaaf, akkasumas kadhaa isaaniitin uummata fayyisa turan (namooota du’arraa, dallansuu Waaqayyoorra) fayyisaa turan. Faarfannaa 105:23

Gumaachi isaani kun hundi Addaam cubbuu isaarra bilisa basuu hin dandeenye isaanis hirmaata cubbichaa waan  ta’anif. Faarfannaa 63:5

2.     Ergaama dhaa?

ª     Ergamootni( manafist) namootaa walakkaa (gidduu) kan ergamani dha. Luqaas 1:18-19

ª     Kutaa galata mataa isaani kan qabani dha

ª     Kadhaa namoota kan gara Waaqayyootti ol baasani dha Muldhata 8:1-5

ª     Waa’ee cubbuu namootaaf kan kadhatani dha Raaj. Zakkaariyaas 1:12-17

ª     Daa’imman irraa kaasani hanga beektoota kan sooranidha seera uumamaa 48:15

ª     Namoota badii hamaarraa kan fayyisani dha. Seera Uumama48:16

ª     Namootni yemmuu gaabbii galan kan gammadani dha. Luqaas 15:7

Ergamootni isaani kana hundaa keessaatti ilmaan namoota osoo jannaata keessa jiranuu akkasumas erga hari’atamanii booda, gargaaraa, kadhaata fi karaa itti agarsisaa turaniru. Garuu Addaamin adabbii  irraa hambisuu hin dandeenye. Sababni isaas:

i.                   Addunyaan yemmuu Waaqayyoo waliin wal loluu, kan Waaqayyoo ta’an waliinis wal loleera. Ergamootatuu gara isaa dhaqaa turan malee Addaam gara isaanii dhaquu hin dandeenye.

ii.         Murtee kana kan murteesse Waaqayyoo waan ta’eef , ergaamootni diiguu hin danada’an

iii.              Kan jannata keessaa baasee akka ergamootni seefiidhaan eegan  Waaqayyoo waan ta’eef, kan waaqayyoo baasee (ari’ate) deebisuu hin danda’an.

Kanaaf fayyina Addaamiif kan ergaamoota ol (caaluutu) barbaachisa.

 3. Aarsaa Kakuu Moofaati (Kakuu duriititti)?

Aarsaan baroota abbootii irraa hanga bara luubotaatti, gaarreen(tulluu) fi mana amantaa keessaatti aarsaan abbootii fi ooritii haarfaamaa tureera. Aarsaan hoolaa, re’ee,sa’aa fi kkf Addaam fayyisuu hin dandeenye. Sababni isaas:-

i.                   Haarsaa warreen ta’an uumamtoota waan ta’anif uumamtootni uumamtoota fayyisuu hin danda’an. Osoo uumamtoota fayyisuu danda’an turee uumamtoota uumuu danda’u turan. Ibroota 10:1-5

ii.                 Hoolaas ta’ee re’een du’ani achuman tortorani badu waan ta’eef, jechuun ofiifu wanta badanif nama fayyisuu hin danda’an.

Dimshaashumattii, fayyina Addamif ta’uu hin danda’an!!!.

4. Waaqayyoo dhaa?

Addaam biyyoorraa kan uume Waaqayyo Gooftaa dha. Addaam ‘ati biyyoo dha gara biyyeetti deebita’ jedhee kan murtesse Waaqayyo Gooftaa dha.

Namaf jireenya kennee kan du’a itti murteesse, deebisees jireenya kennuufi kan danda’u Waaqayyo qofaa dha. Waaqayyoon yemmuu Addaam uumus ta’ee itti murteessu eenyun iyyuu hin mari’anne akkasumas hin dubbatne. Akkamitti Addaam akka uume akkasumas itti murteesse iccitii kana kan beekuu Waaqayyo Gooftaa qofaa dha.kanaaf fayyisuu dhaaf gara ulfinaa isaa isa duraatti deebisuu dhaaf beekumsa, angoo kan qabu Waaqayyo Goofta qofa dha.

Addaamif ajaja jalqabaa kan kenne Waaqayyoo dha. Addaamis erga ajaja cabsee kan itti murteesse Waaqayyoo dha. Ajaja  lammaffas kennuu dhaaf angoo kan qabu isa qofa dha.

Egaa walumaagalatti, Addaam gara kennaa isaa jalqabaatti deebisuu dhaaf , fayyisuu dhaaf kan dhufe, Waaqa ilmaa fayyisaa addunyaa Iyyasuus Kiristoosii dha, innis ergamaa miti,raajimeessas miti, uumamas miti.

Waaqayyo maaf nama ta’ee?

Uumamtoota keessa guutummaa dhuman iccitii kana qoratee kan irra gahee hin jiru. Garuu Afuurri Qulqulluun abbootaf  kan ibse akka armaan gaditti haa ilaallu:

1.     Waaqayyoon yemmuu nama uumu laphee Abbaatiin yaadee, jecha Ilmaatiin dubbatee, Afuura Qulqulluutiin nama kan uuman kun yemmuu Addaam kufuu jechi dubbate gara Addaam dhufe.

2.     Addaam biyyoorraa dhuftee gara biyyootti deebita jedhee, Sillaaseen laphee Abbaatiin yaadee, jecha Ilmaatiin murteessee, jireenyummaa Hafuura qulqulluutiin  jaabeessa murteen jiraachise ,  irraa kasuufi dhaaf (dhifaama taasisuufi dhaaf), fayyisuu dhaaf “ jechi” gara Addaam dhufe.

3.     Addunyaan sababa cubbuutiin sagalee Waaqayyoo sodaattee jiraacha turte.  Seera Ba’uu 20:18 “Ati nutti dubbadhu; nutis ni dhageenya; akka hin duuneefis Waaqayyoon nutti hin dubbatin”.  Sodaa kana namootarraa fageessuu dhaaf Waaaqayyo ilma namaa ta’ee nu waaliin deddebi’e. Fayyisaan Addunyaas sagalee yemmuu Addaam waamuu muka balasii(itsabalasi) jala dhaabe, afaan ilmaan namootan dubbaatee barabadee arguf, arges.

Itti fufa......................................

Galatni Waaqayyoof haa tahu!